Het speciaal onderwijs: dit moet je erover weten

Het speciaal onderwijs is ingericht voor leerlingen met een lichamelijke, zintuiglijke of verstandelijke beperking en voor leerlingen die psychische problemen of leer- of gedragsproblemen hebben en extra zorg op school nodig hebben. Het speciaal onderwijs is ontwikkeld voor leerlingen die zich in het reguliere onderwijs niet optimaal ontwikkelen. De overheid wil wel dat leerlingen vanuit het speciaal onderwijs waar mogelijk weer terug instromen in het gewone onderwijs.

Speciaal onderwijs is voor kinderen met een beperking, chronische ziekte of stoornis. Deze kinderen krijgen in het speciaal onderwijs meer aandacht en ondersteuning dan in het reguliere onderwijs. Voor toelating tot het speciaal onderwijs en het speciaal basisonderwijs is een toelaatbaarheidsverklaring nodig. Dit is het bewijs dat een kind recht geeft op een plek in het speciaal onderwijs. Dit bewijs kan de desbetreffende school aanvragen.

De scholen voor het speciaal onderwijs hebben met ‘gewone’ scholen een samenwerkingsverband voor passend onderwijs in de regio. Binnen deze samenwerking spreken scholen af welke leerlingen ze doorverwijzen naar het speciaal onderwijs. Via het samenwerkingsverband krijgen deze leerlingen een toelaatbaarheidsverklaring. Zo’n verklaring geeft recht op een plek in het speciaal onderwijs.

Het speciaal onderwijs is voor kinderen vanaf 4 jaar. Dit geldt niet voor dove en slechthorende kinderen. Zij mogen vanaf 3 jaar naar een cluster 2 school. Kinderen moeten het voortgezet speciaal onderwijs uiterlijk verlaten als ze 20 jaar oud zijn.

Het speciaal onderwijs bestaat uit 4 clusters:

• Cluster 1: onderwijs aan blinde en slechtziende kinderen.
• Cluster 2: onderwijs aan dove en slechthorende kinderen en kinderen met ernstige spraak- en taalproblemen.
• Cluster 3: onderwijs aan kinderen met een lichamelijke of verstandelijke beperking en langdurig zieke kinderen.
• Cluster 4: onderwijs aan kinderen met ernstige gedragsproblemen en psychiatrische stoornissen.

Je hebt het speciaal onderwijs, maar ook het speciaal basisonderwijs. Wat zijn de verschillen? Speciaal basisonderwijs (SBO) betekent dat de groepen kleiner zijn (max 17 leerlingen in een klas) dan in het regulier onderwijs, waardoor er meer aandacht is voor de leerlingen. Op SBO-scholen werken diverse specialisten, zoals logopedisten, fysiotherapeuten en maatschappelijk werkers, waardoor kinderen onder schooltijd therapie kunnen volgen als dat nodig is. SBO-scholen zijn heel divers en hebben leerlingen met diverse problemen: leerproblemen, maar ook sociaal emotionele problemen.

Scholen met speciaal onderwijs zijn daarentegen voornamelijk gefocust op één terrein, bijvoorbeeld gedragsproblemen. Op zo’n school werken ook specialisten en de groepen zijn vaak nog iets kleiner dan in het SBO, waardoor de kinderen extra aandacht krijgen.

Voor het speciaal onderwijs gelden andere doelen dan in het reguliere onderwijs. Dat betekent dat de lesstof voor leerlingen op het speciaal onderwijs anders is. De diverse kerndoelen (specifieke vakken en algemene doelen voor de ontwikkeling) omschrijven wat een kind aan het einde van de basisschool moet kennen en kunnen. Scholen kunnen hier zelf invulling aan geven. De specifieke kerndoelen kunnen vakken zijn zoals; Nederlands, rekenen, Engels en beweging. De kerndoelen rondom de algemene ontwikkeling richten zich voornamelijk op zintuiglijke en motorische ontwikkeling en praktische zelfredzaamheid.

Leerlingen in het speciaal onderwijs gaan meestal na hun 12e naar het voortgezet speciaal onderwijs (vso). Hier kunnen ze dan blijven tot hun twintigste verjaardag. Het voortgezet speciaal onderwijs werkt met dezelfde clusters als voor leerlingen van 4 tot 12.

Bij de overgang naar het voortgezet onderwijs kan opnieuw gekeken worden of de leerling misschien naar een gewone middelbare school kan. Leerlingen kunnen vanuit het reguliere onderwijs, het SO en SBO doorstromen naar het speciaal onderwijs.

Het speciaal onderwijs is anders dan het reguliere onderwijs, doordat leraren een extra opvoedende, ondersteunende en maatschappelijke rol vervullen. Binnen het speciaal onderwijs wordt gewerkt met andere kerndoelen, onderwijsvormen en leerkrachten. Wil je aan de slag gaan in het speciaal onderwijs? Neem dan contact met ons op voor een mooie vacature.

Om les te kunnen geven in het speciaal onderwijs heb je een extra onderwijsbevoegdheid nodig. Veel scholen voor het speciaal onderwijs stellen de eis dat je een aparte opleiding moet hebben gevolgd. De meeste scholen voor speciaal onderwijs vragen om een diploma van de master Special Educational Needs. Uiteraard is dit per school verschillend.

Een leraar in het basisonderwijs en speciaal onderwijs verdient tussen de € 3.100 en € 5.850 bruto per maand. Dat is inclusief onder andere vakantiegeld en een eindejaarsuitkering. Dat staat in de cao primair onderwijs.

Werken in het SBO, SO en VSO is maatwerk. Tegelijkertijd is het zeer dankbaar werk, waar je als leerkracht écht het verschil kan maken. Leerlingen in het speciaal onderwijs verdienen bevlogen leerkrachten/docenten. Daarom kijkt Derec zeker in dit onderwijs verder dan ‘het papiertje’. Wij hebben inmiddels veel ervaring binnen het speciaal onderwijs. Daardoor kunnen we goed inschatten of jij bij een school of klas past. Wil je aan de slag gaan in het speciaal onderwijs? Wij kunnen je aan een mooie baan helpen!

Ben je op zoek naar een vacature in het speciaal onderwijs? Schrijf je online in of neem contact op met een van onze specialisten. Wij werken met meerdere collega’s die ervaring hebben binnen het speciaal onderwijs en kunnen samen met jou bepalen waar jij het beste op je plek bent.